Zelf een zuurdesemstarter maken? Ik ga je er vandaag alles over vertellen hoe je dat doet, wat je nodig hebt, wat het is en het allerbelangrijkste: dat alles op een zo eenvoudig mogelijke manier.
Is het opstarten van een zuurdesemstarter moeilijk?
Een van de meest gestelde vragen die ik regelmatig krijg: is het moeilijk? Nee, dat is het zeker niet. Laat ik daarmee beginnen. Je hebt voor het opstarten van een zuurdesemstarter slechts een paar minuutjes per dag nodig en wat geduld.
ZuurdesemstarterEen zuurdesemstarter maken is echt niet moeilijk. Je zult er zoveel plezier van hebben. Ik tover er regelmatig de lekkerste broden en broodjes met uit de oven en vertel je graag al tips & trucs.
Kook ze! Eef
Wat het ‘moeilijk’ maakt is, denk ik, de overdaad aan informatie die er online te vinden is en het feit dat er heel veel verschillende manieren zijn om een starter te beginnen.
Als ik je om te beginnen alvast één advies mag geven: ga voor één methode (of dat nu die van mij of iemand anders is) en blijf daar bij. Volg die op, ga niet dingen combineren of halverwege ander bloem gebruiken, want juist dat kan ervoor zorgen dat je langer bezig bent of dat je starter mislukt.
Wat is een zuurdesemstarter?
Een zuurdesemstarter is qua werking vergelijkbaar met commerciële (gedroogde) gist (zo’n zakje van Dr. Oetker weet je wel), het zorgt ervoor dat je deeg rijst. Met een zuurdesemstarter rijst het dankzij het fermentatieproces.
Een zuurdesemstarter is niets meer en niets minder dan bloem of meel met water wat is gaan fermenteren door de van nature aanwezige gisten en bacteriën. Het kost tijd om dat proces in werking te zetten en daardoor duurt het opstarten van een zuurdesemstarter vaak minimaal een week, soms zelfs langer.
Het brood bakken zelf duurt ook langer want je voegt de starter toe aan deeg voor zuurdesembrood waardoor het deeg van brood gaat fermenteren en rijzen.
Omdat een starter van zichzelf ook bestaat uit meel/ bloem en water zijn de recepten voor zuurdesembrood vaak anders dan bij broden met ‘gewone’ gedroogde gist. Dat is dus omdat de starter een deel van de meel/ bloem en het vocht vervangt.
Wat heb je nodig voor het opstarten van een zuurdesemstarter?
Meel/bloem, water en een potje (liefst met schroefdop). Verder is het handig om een elastiekje te hebben en verder niets. Nou ja, wat geduld dus want het duurt even voor een zuurdesemstarter sterk en actief is. Hij moet immers fermenteren om lekker luchtig en bubbelig te worden, dat zorgt er weer voor dat je brood gaat rijzen.
Ik heb al meerdere keren een starter opgestart en gemiddeld duurt het bij mij een week soms zelf 2 tot 3 weken. Laat je daar niet door afschrikken, als hij eenmaal sterk en actief is kun je los 😉 .
Welke bloem gebruik je voor een zuurdesemstarter?
Ik maak mijn zuurdesemstarter altijd op basis van tarwebloem en water. In de verhouding 1:1:1. Dat wil zeggen gelijke delen water, tarwebloem en starter. Hier kom ik zo nog even op terug in het schema om een zuurdesemstarter op te starten.
De reden dat ik tarwebloem gebruik is omdat ik het liefst broden maak die (grotendeels) uit tarwebloem bestaan. Je kunt ook rogge of volkorenmeel gebruiken om je starter op te starten, dat is vaak sneller, maar dan zit je echt gebonden aan uitsluitend rogge of volkorenmeel. Terwijl je met een starter op basis van tarwebloem, waarbij brood voor een groot deel uit tarwebloem bestaat, best wat volkorenmeel of rogge kunt toevoegen (zoals ik bij bovenstaand broodje heb gedaan, hierdoor blijft het brood luchtig en heb je toch de vezels van volkoren).
Een zuurdesemstarter op basis van tarwebloem is dus breder inzetbaar, ook voor zoete(re) broden, ciabatta, pannenkoeken en meer. Want je kunt veel meer met je starter dan alleen zo’n ambachtelijk zuurdesembrood bakken kan ik je alvast verklappen 😉 . Het is namelijk gewoon gist en je kunt het dus eigenlijk gebruiken voor alles waarvoor je ook gist gebruikt of kunt gebruiken. Ik gebruik het liefst biologische tarwebloem met een proteïne van het liefst 11-12%.
Wat heb je nodig voor een zuurdesemstarter?
Goed nieuws: de meeste van deze ‘benodigdheden’ heb je waarschijnlijk wel in huis:
- Een (klein) glazen potje met een schroefdop (kan natuurlijk ook een oud jam/olijven potje zijn)
- Een elastiek
- Keukenweegschaal
- Tarwebloem (deze heb ik eerder gebruik voor mijn starter)
En water, gewoon kraanwater dus die tel ik even niet mee met de ‘lijst der benodigdheden voor een zuurdesemstarter’. Verder heb je ook wat warmte nodig om het fermentatieproces te bespoedigen. Dus zoek een warme plek uit in huis, maar niet direct boven de kachel of open haard.
Pas als je starter sterk genoeg is en je wilt klassieke zuurdesembroden gaan bakken dan is het handig om bovenstaande dingen aan te schaffen zoals deze set bij bol.com. Dat zijn twee rijsmandjes waarin je het brood kunt rijzen in twee verschillende formaten, rond en ovaal, een deegschraper, mesje om je brood mee in te snijden. Dit is handig om te hebben en maakt je brood bakavonturen net wat makkelijker. Het is niet perse noodzakelijk. Er zijn ook alternatieven voor die je waarschijnlijk al wel in huis hebt zoals een heel scherp keukenmesje en een mengkom.
Wat heb je nodig (ingrediënten):
- 50 gram tarwebloem
- 50 gram water (lauwwarm (ca. 20-25 graden))
HANDIG OM TE HEBBEN:
- Glazen potje
- Elastiek
ZO MAAK JE HET (bereidingswijze):
- Dag 1: Om te beginnen meng je op dag 1, 50 gram tarwebloem en 50 gram lauwwarm water door elkaar. Doe het mengsel in een glazen potje, draai de schroefdop losjes dicht en plaats het elastiek ter hoogte van de bovenkant van het mengsel. Het elastiek verplaats je elke dag zodat je kunt zien of je starter actief wordt. Zet je starter op een warme plek in huis.
- Dag 2: Haal je starter uit het potje en weeg 50 gram starter af, de rest gooi je weg**. Voeg nu weer 50 gram tarwebloem toe en 50 gram lauwwarm water. Meng dat door elkaar, doe het in de pot, doe het elastiek er weer om en zet het weer op dezelfde plek terug.
- Dag 3 – 7: herhaal dag 2. Het kan zijn dat je starter nu omhoog komt en snel weer inzakt (daarvoor is het elastiekje zo handig). Hij is nu zeker nog niet klaar, maar er begint wél leven in je starter te komen. Het is ook niet erg als je bijvoorbeeld op dag 3 leven ziet en op dag 4 & 5 helemaal niets. Geduld!
- Dag 8: Als je merkt dat je starter nu dagelijks een paar uur na het voeden goed omhoog komt zou het kunnen dat je starter klaar is. Zo niet, dan ga je gewoon door met het herhalen van dag 2. Dit kan soms 1 week, 2 weken of langer duren.
- Dag 9: Verdubbeld je starter in hoeveelheid binnen 8 uur na de laatste voeding? Dan lijkt het erop dat je starter klaar is. Om hier zeker van te zijn doe je wat water in een kommetje en leg je daar een lepeltje starter op (niet de starter roeren voor je dit doet!). Blijft de starter drijven? Dan kun je aan de slag met je starter!
handig om te weten:
*Merknamen in dit artikel kunnen het gevolg zijn van een betaalde samenwerking. Sommige linkjes op deze pagina kunnen affiliate links zijn. Lees meer: disclaimer.
Veelgestelde vragen
Mijn zuurdesemstarter stinkt, wat moet ik doen?
Tijdens het opstarten van je zuurdesemstarter kan het zijn dat je starter wat zurig ruikt. Dit kan ook zijn bij een actieve starter, dan heeft hij honger. Een voeding zal hem goed doen en de geur weg laten gaan.
Mijn starter wordt maar niet actief?
Heb geduld, ik heb het al een paar keer gezegd, maar het kan soms wel 3 weken duren. Ben je in week 2 en gebeurt er niets? Probeer dan een kleiner potje en een andere, misschien iets warmere plek. Voed hem eventueel eens een dag of 2, elke dag 2 keer (’s morgens vroeg en ’s avond laat) om hem extra te stimuleren.
Wanneer begin je een zuurdesemstarter?
Je kunt vrijwel elk moment van het jaar een zuurdesemstarter beginnen. Zorg ervoor dat je in ieder geval een paar minuten tijd hebt elke dag rond hetzelfde tijdstip om de starter te voeden.
Ik raad je niet aan om een starter te beginnen tijdens een hittegolf (kans op schimmel en fruitvliegjes is dan het grootst) en niet tijdens hele strenge koude wintertijd waarbij het dik onder nul is omdat het dan vaak te warm in huis is of het best lang duurt voor je starter actief is.
Er zit schimmel op mijn starter, wat moet ik doen?
Schimmel kan helaas gebeuren. Het gebeurt niet vaak, maar is mij tijdens een hittegolf helaas ook weleens overkomen. Het enige wat je nu kunt doen is opnieuw beginnen. Om deze reden is het ook handig om, als je eenmaal een actieve starter hebt, een beetje in de koelkast te bewaren zodat je altijd een back-up hebt (hier kom ik nog even op terug in het artikel ‘Een zuurdesemstarter onderhouden’ deze komt nog online.)
Er ligt wat water op mijn starter, wat is dat?
Als je water op je starter hebt is dat een teken dat hij honger heeft. Voed je starter en het laagje water verdwijnt weer. Soms heeft je starter eerder voeding nodig dan die 24 uur. Er zijn momenten dat ik mijn starter bijvoorbeeld elke 12 uur voed omdat ik er druk mee aan het bakken ben en hem goed actief wil hebben. Het water hoef je niet weg te gooien, je kunt het gewoon mengen in je starter.
Hoe vaak voed je je starter?
Als je je starter aan het opstarten bent is dagelijks de standaard. Merk je nou dat het erg lang duurt en ben je al langer dan een week bezig zou je eens 2 leer per dag kunnen proberen. Zie ook ‘kan ik mijn starter vaker voeden op een dag’.
Kan ik mijn starter vaker voeden op een dag?
In de basis voed je je starter dagelijks, één keer per 24 uur. Maar als je starter eenmaal opgestart is kun je hem ook regelmatig 2 keer per dag voeden (vroeg in de ochtend en laat in de avond bijvoorbeeld). Dan wordt hij lekker actief. Je kunt er ook voor kiezen de voeding eerder te doen omdat je starter honger heeft (zie de vraag over water op mijn starter).
Waarom moet ik een deel van mijn starter weggooien?
Als je een starter aan het opzetten bent zul je elke keer een klein beetje moeten weggooien. Hier kun je niets mee, dit is geen discard waarmee je iets kunt bakken. Je bent immers nog in de opstartende fase en helaas hoort daarbij dat je een klein beetje moet weggooien. Ik weet dat veel mensen dit lastig vinden, eten weggooien, maar om een zuurdesemstarter op te zetten is dit onderdeel helaas wel onmisbaar.
Elle says:
Eindelijk een heldere en duidelijke uitleg, wil al zolang starten met zuurdesem maar zag door de bomen het bos niet meer via google.. heel blij mee, ik ga meteen aan de slag!
Anna - Team Eef Kookt Zo Anna says:
Daar worden we blij van, dankjewel! Heel veel plezier met je zuurdesem-avontuur!
Jacq says:
Mijn ‘papje’ van bloem en water blijft heel dik. Misschien doordat ik tarwebloem bij de molen haal en deze meer vocht nodig heeft. Laat ik het dan zo, of moet ik er toch wat water bij doen tot het een mooier papje is?
Greta says:
Ik ben net begonnen en heb de starter gekregen. Maar er staat verhouding 1-1-1. Waar staat dit voor. Soms staat er in een recept 1.-2-2, wat is nu bijv, water ??
Dank Greta
Dominique - Team Eefkooktzo.nl says:
Leuk! Dat betekent, gelijke delen. Dus bijvoorbeeld 100 ml water, 100 ml bloem, 100 ml starter (bij wijze van spreken even). Het gaat dus om de verhoudingen.